باشگاه مهندسان علوم دامی

 
خارج كردن و تصفيه موم زنبور 
يك درصد مشخص از چهار چوب بايد در حجره نوزادان هر ساله حذف شود. شان اين چهارچوب را جهت بدست آوردن موم آن ذوب مي كند. روش هاي متفاوتي با توجه به نتايج و ثمرات مختلف در رابطه با اين عمل وجود دارد به هر حال، جدا از تمامي روش هاي مختلف، شان هاي تيره تر نسبت به شان هاي روشن تر موم كمتري پس مي دهند و دليل آن بسيار ساده است، شان هاي تيره تر و قديمي تر بارها مورد استفاده نوزادان قرار گرفته اند، بنابراين داراي پيله كرم، تفاله و باقي مانده موم مي باشند كه موم را جذب كرده و بدست آوردن تمامي موم در طي مرحله استخراج را غير ممكن مي سازد. 
..
استخراج خورشيدي 
تنها كافي است دما تا 68الي 70 درجه سانتيگراد بالا رود تا موم را به حدي مايع كند كه به آساني در موم ذوب كن خورشيدي ذوب شوند. در موم ذوب كن خورشيدي موم با بهترين كيفيت عمل مي آيد. ولي اين روش تنها 75% در شان هاي قديمي موثر است زيرا زماني كه شان هاي قديمي ذوب مي شوند كپه تفاله نوزادان موفق همانند يك اسفنج عمل كرده و موم را جذب مي كند، در اين صورت جريان آن كاهش مي يابد. يك مانع ديگري اين است كه پايه اصلي بايد دائما در مقابل آفتاب گردش داده شود و در هواي ابري يا نور ضعيف هيچ ثمره اي نمي دهد. 
اين روش چندان براي شان هاي قديمي موثر نيست و عمدتا براي ذوب كردن سرپوش ها يا شان هاي جديد به كار مي رود. 
..
استخراج با استفاده از آب جوش يا بخار آب 
روش مزبور مورد پسند همگان است و تجهيزات آن بايد از آلومينيوم، مس و يا استيل ضد رنگ ساخته شود. روي، تركيب قلع و سرب، آهن سفيد و آهن گالوانيزه به علت اينكه موم را تيره مي كنند چندان توصيه نمي شوند. 
..
1- استخراج با آب جوش و با استفاده از غوطه وري اجباري
شان ها همگي در يك كيسه از كنف هندي جا داده مي شوند كه بعدا بايد خيلي محكم آنرا گره زد. و كيسه را داخل يك ديگ بزرگ آشپزي و يا ديگ جوشاننده پارچه كه با آب پوشيده شده مي اندازيم. جهت اطمينان از خيس شدن كامل آن بايد سنگين باشد، آب را مي جوشانيم، موم از آب سبك تر است بنابراين از ميان كنف هندي فيلتر شده به سطح آب مي آيد. پس از سرد شدن، موم به حالت جامد در مي آيد كه به صورت يك قالب در سطح آب ظاهر مي شود. تمامي تفاله هاي موجود در كيسه بايد دور ريخته شوند. 
..
2- استخراج با آب جوش و فشردن موم
همه شان ها را در داخل ظرفي حاوي 120 ليتر آب گذاشته و روي آن 20 تا 30 ليتر آب جوش ريخته و صبر مي كنيم تا ذوب شود. بعد از اينكه تمامي اين موم ها ذوب شدند، توري را برداشته و محتويات را به درون يك كنف هندي مشبك فرستاده و سپس آن ها را فشار دهيد. موم تحت فشار قرار گرفته و سپس بيرون مي آيد. بعد از اولين فشار شان ها را داخل كنيد و لازم است يك بار فشار داده شوند. اين روش براي بار سوم و آخرين بار تكرار مي شود و هر فشار حدود 90 دقيقه بايد طول بكشد. مايع وارد گيرنده اي مي شود كه موم در آن به سبب اختلاف در چگالش بالا مي آيد و سپس به سرعت سرد شده و به صورت قالب جامدي در روي آب ظاهر مي شود. 
..3- استخراج موم به وسيله بخار
در چنين ذوب كننده ها قانون كلي به شرح زير است: دو تانكر مرتبط با هم به گونه اي تنظيم مي شوند كه يكي يا در داخل ديگري قرار مي گيرد و يا روي آن. چهار چوب ها، شان ها و يا سر پوش ها جهت ذوب داخل يك سبد رو باز آهني، در درون تانكر اصلي، قرار داده مي شوند. استخراج موم از طريق بخار، در مورد سرپوش ها يك روش موفقيت آميز به شمار مي رود در حالي كه براي ذوب كردن شان هاي قديمي زياد مناسب نيست و تنها 80 تا 82 درصد از موم آن را مي توان به دست آورد. 
..
4- استخراج موم با تركيبي از بخار و فشار 
سبدي از شان هاي قديمي، در داخل تانكري مسدود مي شود كه از جوش پر شده و شامل يك مجراي تنگ مي باشد. پيستوني كه توانايي وارد كردن فشار هاي T 15 در دفعات مختلف را داراست، بر اين شان ها فشار وارد مي كند. تانكر را همچنان براي يك ساعت، در حال جوش آهسته نگاه مي دارند. موم به وسيله يك شير، بالاي تانكر خارج مي شود. اين نوع از ذوب كننده هاي موم مي تواند 60 شان موم و حتي بيشتر از آن را ذوب كند كه بازده عالي %95 دارد. 
.. 
5- استخراج موم به روش گريز از مركز
موم را مي توان با استفاده از نيروي گريز از مركز استخراج كرد. در اين روش، شان ها در آب جوش ذوب مي شوند و مخلوط به دشت آمده در حالي كه هنوز درون سبدهايي در داخل يك ذوب كن گريز از مركز مي باشد خالص و تصفيه مي شود. مخلوط مورد نظر جهت جلوگيري از رسوب بايد در دماي بالاي 65 درجه سانتيگراد نگه داشته شوند. اين نوع از ذوب كن ها براي جمع آوري مقادير كم از شان هاي قديمي و يا سرپوش ها مناسب نيستند و اين سيستم در نظر گرفت شده به سبب لوله كش مورد نياز جهت گردش بخار براي نصب بسيار گران قيمت است. 
..
6- استخراج موم به وسيله حلال هاي شيميايي 
موم را مي توان با استفاده از حلال هاي شيميايي استخراج نمود. براي اين عمل، شان هاي قديمي با مواد چرب مانند بنزن، استون، تولون يا تري كلرد اتيلن آغشته مي شوند. اين روش در لابراتورها كاربرد دارد. همچنين در ساخت موم جهت فشردن آخرين قطره موم، از مواد ته نشين شده اي كه پس از فشار باقي مانده اند، مكررا مورد استفاده قرار مي گيرد اما موم به دست آمده به اين روش را معمولا به دليل دارا بودن مقادير كمي از حلال ها نمي توان در كندو استفاده كرد. 
..
7- استخراج گرمايي موم با استفاده از لوازم الكتريكي 
با اين روش، زنبور دار ديگر مجبور به بريدن شان ها قبل از به عمل آمدن آن ها نمي باشد چهار چوب ها و شان ها، بين دو بشقاب آهني عمودي كه با لوازم گرم كننده الكتريكي تنظيم شده قرار داده مي شوند. يك ميله اين دو بشقاب را به هم فشرده و به اين ترتيب موم ذوب شده، وارد گيرنده اي مي شود. بعد از اينكه تمامي موم ذوب شده، بشقاب ها باز شده و تفاله ي پيله ها و تفاله ي موم ها وارد تانكر ديگر كي شوند. با توجه به مدلشان، اين نوع از ماشين ها قادرند در عرض يك ساعت 30 تا 80 چهار چوب را عمل بياورد. 
..
قالب هاي موم: 
صرف نظر از روشي كه براي خارج كردن و استخراج موم به كار مي رود موم زماني كه سريعا سرد مي شود به شكل جامد در مي آيد. با صرف نظر از سيستم مورد استفاده، موم بهبود يافته كاملا خالص نبوده و شامل مقادير زيادي آب و ساير ناخالصي ها مي باشد. 
جهت به دست آوردن خالص ترين و مرغوب ترين كيفيت، موم مخلوط بايد در طول مرحله ظرف كمي گرم نگه داشته شود. اين عمل توسط يك تانكر ظرف به ظرف كني گرمايي انجام مي شود. كه ساده ترين آن يك سطلي است كه درون جعبه اي از خاك اره با يك پوشش كلفت قرار گرفته است. هنگامي كه موم آماده و سرد شد، قالب آماده خارج كردن از مدل است. با توجه به تفاوت هاي چگالي بين موم و آب، موم روي سطح آب آمده و ناخالصي ها زير آب جمع مي شوند. هنگامي كه موم سخت شد مي توان آ ها را از سطح زيرين قالب شكست و جدا كرد. اگر موم سريعا سرد شود، مقادير زيادي از چنين ناخالصي ها در داخل موم گير مي افتند در اين صورت بايد موم را از نو پخت. جهت پختن تفاله قالب ها يا خود قالب هاي موم، يك تانكر همراه با يك صندوق آب تا 80 درجه سانتيگراد گرم 
مي شود. ناخالصي ها با باز كردن شيرهايي كه در سطوح مختلف تانكر جاسازي شده اند فيلتر مي شوند. 
يك تكنيك ديگر، شامل استفاده از يك تانكر كه داراي شيرهاي مختلفي در سطوح مختلف است، مي باشد. دو دريچه كه 3cm از هم فاصله دارند، تقريبا در سطح آب- موم تنظيم مي شوند كه موم بدون ناخالصي خارج مي شود. قبل از انجام اين عمل، آب بايد از تانكر توسط سوراخ پاييني خارج شود تا جايي كه موم ظاهر شود. هنگامي كه به اين نقطه رسيد، موم پخته شده مي تواند به آساني از طريق شير بالايي داخل سطل(سطل هاي پلاستيك عسل)يا گودالي كه از سطح زمين عايق شده(پلي استرن يا چوب) و توسط پتويي جهت جذب رطوبت اضافي پوشيده شده است ريخته شود. موم باقي مانده در ظرف را مي توان دوباره ذوب كرد. خنك شدن موم چهل و هشت ساعت طول مي كشد. 
...
ساخت ورق موم آج شده: 
..
- انتخاب مواد خام 
سرپوش هاي سلولي شايد به اين دليل كه بسيار خالص هستند موجب شكنندگي ساختهايي كه داراي انعطاف كمتري هستند شوند اما در مورد شان ها كاملا ربطي به تكنيك هاي ساخت ندارد. سازنده هاي موم با اينكه از شانهاي موم محافظت به عمل مي آورند ولي معمولا از هر دو روش جهت به وجود آمدن انعطاف پذيري و قدرت استفاده مي كنند.
.. 
- ساخت ورق موج شده: 
..
1- فشار موم به سبك سيني 
مومي كه اساسا مسطح است با روشي مشابه آنچه كه توسط ريستچ اختراع شد تحت فشار قرار مي گيرد البته در مواقعي كه قصد ساخت صفحات كلفت و شكننده از ورق موم آج شده را دارند اين روش رواج چنداني ندارد و زمان زيادي براي ساخت تلف مي شود. 
..
2- روش غلتك 
امروزه اين روش مرسوم ترين روش مي باشد كه با توجه به غلتك ها دو روش متفاوت جهت اين كار وجود دارد. 
...
- تكنيك غلتك هاي پوشيده- روش مستقيم 
تكنيك حاضر سريعترين تكنيك جهت ساخت ورق موم آج شده مي باشد. موم مايع مستقيما داخل غلتك هاي پوشيده از آب سرد كه به شكل سلول هاي 6 ضلعي بوده ريخته مي شود بنابراين موم سرد شده و هم زمان روي يك نوار ممتد چاپ مي شود كه در آخر خط بريده مي شوند. در هر صورت ورق موج آج شده اي كه به اين روش ساخته مي شود معمولا سخت و شكننده است. 
..
- غلتك هاي پوشيده و صفحات از پيش طبقه شده موم: 
در اين روش يك صفحه طبقه طبقه شده از موم داخل غلتك هاي پوشيده ريخته مي شود اينماشين ها عمدتا به عنوان سازنده هاي ورق موج آج شده تخصصي كاربر داند. روش استاندارد آن ساخت رول هاي طولاني از موم ساده مي باشد كه حدودا 3 تا 4 cm ضخامت داشته و توسط چرخش يك غلتك استيل نرم كه از درون توسط جت هاي آب خنك مي شود و داخل يك تانكر از موم ذوب شده مي گردد انجام مي گيرد. يك لايه از موم روي سطح شكل مي گيرد كه توسط كاردي كه قبلا جاسازي شده پيش از ورود به غلتك هاي طبقه طبقه پاك مي شوند. غلتك ها جرياني مداوم از صفحات را ايجاد مي كنند كه يكبار سرد شده و به صورت اتوماتيك دور ك غلتك بزرگ پيچانده مي شود. فشاري كه در طول اين تكنيك مورد نياز است با توجه به خصوصيات مختلف موم تغيير مي كند بنابراين اين صفحات كمتر شكننده بوده و انعطاف پذيري بيشتري نسبت به ورق موج آج شده دارند كه توسط ساير روش ها ساخته مي شود. اكنون نوارهاي طبقه طبقه شده براي مرحله بعدي آماده است رول مومي در يك تانكر آب گرم(40درجه سانتيگراد) سبك گذاشته شده و يا احتياط باز مي شود كه به دليل چگالي كمش شناور مي شود. انتهاي نوار به داخل غلتك هايي به شكل سلول ها6 ضلعي مسطح شده جهت ساخت يك نوار ممتد از ورق موج آج شده خورانده مي شود. در هنگام چرخش غلتك ها توسط يك سري جت هاي كوچك حاوي آب صابون روغن كاري مي شود. نوار مومي آج شده در سايزهاي مختلف بريده شده و به طور اتوماتيك در انتهاي خط توليد روي هم انباشته مي شوند. 

.. 
فاطمه سليمي بنه کهل