پرورش بز

مقدمه :

 

یکی از حیوانات نشخوار کننده با ارزش و فراوان کشور ما بز است . بزها از علوفه ٬گیاهان خشک و چوبی شده و خار و خاشاک بیابان ها تغذیه می کنند . سپس آنها را به تولیدات با ارزش برای انسان تبدیل می کنند . شیر و گوشت٬دو محصول مهم بزها هستند که همه شما با آنها آشنا هستید . گروهی از بزها ٬علاوه بر شیر و گوشت ٬ محصول دیگری هم تولید می کنند . این محصول (کرک ) است . کرک بز خصوصیت هایی دارد که آنرا ب ارزش می کند . این کرک بدن را در سرما ٬گرم نگه می دارد . همچنین الیاف و رشته های آن زیبا و ظریف هستند . به همین سبب در بافت لباس ٬بخصوص لباسهای زمستانی استفاده می شود . درنتیجه برای کشور از نظر اقتصادی ارزش خوبی دارد . قیمت کرک بز در بازارهای جهانی بسیار زیاداست . به طوری که قیمت هر گرم کرک پس از عمل آوری ٬هزار تومان است . 

شما می توانید بانگهداری و پرورش درست بزهای کرکی ٬از فروش کرکهای آنها درآمد خوبی بدست آورید . در این نشریه ٬ مطالب مفیدی رابرای بیشتر شدن آگاهی و اطلاعات شما درباره بز کرکی آورده ایم . امیدواریم بتوانید از این مطالب به خوبی استفاده کنید . 

استفاده بیشتر و بهتر از دامپروری :

دامداری حرفه وشغل پر زحمتی است . دامداران٬ عشایر پر تلاش و بیشتر روستاییان به این حرفه اشتغال دارند . در کشور ما میلیون ها راس گوسفند و بز پرورش داده می شود با مقداری توجه و رعایت بعضی از دستورهای کارشناسی ٬می توانیم از دامهای خود استفاده بیشتری به دست آوریم . رعایت اصول صحیح پرورش بز کرکی یکی از کارهای استفاده بهتر و بیشتر از دامپروری است . 

کدام بز ها کرک تولید می کنند ؟ 

جمعیت وتعداد بز ها در دنیا زیاد است و می توان گفت در همه کشورها بز وجود دارد . اما تنها تعداد کمی از آنها کرک تولید می کنند . در بعضی از جاهای دنیا ٬امکان پرورش این نوع بز ٬ بیشتر وجو دارد . این بز ها به نام بز کرکی یا بز کشمیر معروف هستند . مهمترین محل های پرورش آنها ٬قسمت هایی از ایران ٬ افغانستان ٬ چین ٬ مغولستان و روسیه است . 

بزهای کرکی ٬نژادهای مختلفی دارند ٬این نژاد از نظر شکل٬ قیافه و حتی رنگ با یکدیگر فرق دارند . بز نژاد رایینی در کرمان٬ بزهای جنوب خراسان و بعضی از بزهای استان یزد ٬از مهمترین نژادهای بز کرکی در ایران هستند . 

ارزش اقتصادی کرک :

مهمترین استفاده کرک در تهیه لباسهای زمستانی ٬کلاه ٬ شال گردن ٬ و مانند آن است . لباسها و پوشاک تهیه شده از کرک بسیار زیبا٬ سبک٬ گرم وظریف هستند . به همین سبب ٬مشتریان زیادی در کشور های خارجی دارند . کرک خاصیت جذب رطوبت دارد . همچنین به آسانی شعله ور نمی شود. به همین دلیل در صنعت هم از آن استفاده می شود . خاصیت های کرک باعث باعث بالا رفتن ارزش آن در دنیا شده است . کرک موکشی شده و تمیز ٬ با قیمت های بسیار بالایی در دنیا خرید و فروش میشود .

بز کرکی در چه آب و هوایی پرورش پیدا میکند ؟

بز کرکی در آب و هوای به خصوص پرورش پیدا می کند . به همین سبب این نوع بز در همه جای دنیا وجود ندارد . به همین سبب این نوع بز در همه جای دنیا وجود ندارد . برای مثال در منطقه های مرطوب ٬هرگز نمی توان بز کرکی را پرورش داد . آب و هوای خشک و بدون رطوبت برای پرورش بز کرکی مناسب است . بنابراین منطقه های استوایی ٬حاشیه و قسمت های خشک کویری و حتی ناحیه های خشک سردسیر برای پرورش بز کرکی مناسب هستند .

برای بدست آوردن کرک مرغوب باید بزهای کرکی و ییلاق و قشلاق می کنند . نگهداری این نوع بز ها برای مدت طولانی در زمین های جلگه ای ٬باعث نامرغوب شدن و ضخیم شدن کرک آنها می شود . پرورش بز کرکی در ناحیه های خشک کوهستانی موجب ظریف شدن کرک تولیدی می شود . 

محل مناسب برای پرورش بز کرکی ٬آب و هوای خشک مانند منطقه های حاشیه کویر و ناحیه های خشک سردسیر است .

ارزش کرک به چه عاملهایی بستگی دارد ؟

1- همه کرک و موی چیده شده از از هر بز را بیده می گویند . هر قدر میزان کرک نسبت به مو در بیده بیشتر است ٬ارزش آن بیشتر است و پول بیشتری برای آن پرداخت می شود . 

2- کرک هر قدر ظریف تر باشد و ضخامت تار های آن کمتر باشد ٬ ارزش بیشتری دارد .

3- ظریف بودن تارهای کرک به سه عامل بستگی دارد :  

اول : ارثی است . یعنی یک جفت بز نر و ماده که کرکهایی با تار های ظریف دارند ٬ بزغاله هایی به وجود می اورند که تارهای کرک آنها ظریف است .

دوم: آب و هوای مناسب 

سوم : تغذیه خوب و مناسب .بز ها باید در طول سال از علوفه مرتع های ییلاقی و قشلاقی استفاده کنند . علاوه بر آن ٬ در صورت کمبود علوفه ٬ نباید بزها گرسنه بمانند بلکه با تغذیه دستی ٬ کمبود علوفه را باید جبران کرد .

4- یکی از ویژگی های کرک خوب ٬ بلندی آن است . هر قدر طول کرک بیشتر باشد ٬ ارزش و قیمت آن بالا تر است . 

5- رنگ کرک در قیمت آن اثر زیادی دارد . کرک سفید بالاتر ین قیمت را دارد . بعد از آن کرک های قهوه ای ٬ خاکستر ٬ آهویی و سیاه دارای ارزش هستند . 

6- تمیز بودن کرک در قیمت آن اثر دارد . هرقدر بیده کرک کمتر به گرد و خاک ٬ عرق و خار و خاشاک آلوده باشد ٬ قیمت آن بیشتر می شود . 

ارزش و قیمت کرک براساس مقدار کرک بیده ٬ ظریف بودن آن ٬ طول تارها ٬رنگ کردن کرک و تمیز بودن مشخص می شود .

چگونه کرک بزها را مرغوب کنیم ؟

اگر می خواهید کرک مرغوبی از بزهای خود به دست آورید ٬ باید به گفته های کارشناسان توجه کنید و آنها را به کار ببندید . گفتیم که چه عاملهایی باعث بیشتر شدن ارزش کرک می شوند . بعضی از این عاملها ارثی هستند و به اندازه و نژاد بستگی دارند . برخی هم به تغذیه ٬ مدیریت و تلاش شما بستگی دارند . 

رعایت بهداشت بزها در محل نگهداری آنها باعث می شود که گرد و خاک و خارو خاشاک کمتری با بیده کرک مخلوط شود . به علاوه برای رسیدن به نتیجه بهتر می توانید بزهای خودرا اصلاح نژاد کنید . 

اصلاح نژاد چیست ؟

اصلاح نژاد به معنی بهتر کردن و بیشتر کردن تولیدات دام ها از راه های علمی است . می دانید بسیاری از ویژگی هاو صفت هایی که موجب بهتر شدن یا بیشتر شدن تولیدات دام ها می شوند ٬ ارثی هستند . یعنی از پدر و مادر به فرزندان منتقل می شوند . 

دام سالم ٬محصول سالم 

بز های کرکی هم مانند بقیه دامها به مراقبت نیاز دارند تا سلامت بمانند . برای پیشگیری از بیماری در بزها ٬باید با مشورت دامپزشک ٬واکسن های لازم در زمان مناسب به آنها تزریق کرد .

وجود انگلهای داخلی و خارجی در بدن بزها گاهی باعث تلفات آنها می شود . اگر هم بزها تلف نشوند ٬ تولید کرک ٬ مو٬شیر و گوشت آنها کم می شود . در نتیجه ضررهای زیادی به دامدار می رسد . بنابراین خوراندن داروهای ضد انگل و حمام دادن دامها برای از بین بردن انگلهای خارجی و پوستی در سلامت دام های شما بسیار مهم است . این کارها از به هدر رفتن سرمایه شما جلوگیری می کند و در آمد شما را زیاد می کند .

برای تزریق واکسن به بزها و استفاده از داروهای ضد انگل های خارجی و داخلی با دامپزشکی منطقه خود مشورت کنید .

کرک را چگونه با ارزش تر کنیم ؟

1- از به کار بردن رنگهای روغنی برای علامت گذاری روی بزها خودداری کنید .

2- کرکها را با (دوکارد) از بدن بزها جدا نکنید . برای این کار از شانه چوبی استفاده کنید . چون از بریده شدن کرکها جلوگیری می کند و باعث کوتاه شدن طول آنها می شود .

3- پس از جمع آوری کرک ٬ آنها را بر اساس رنگ جدا کنید و در کیسه های کنفی جداگانه بریزید . 

4- موکشی یا جداسازی مو از کرک باعث بیشتر شدن قیمت آن می شود .

5- از نگهداری کرک ها در کیسه های پلاستیکی خودداری کنید . 

6- تا آنجا که می توانید خاک٬ خاشاک و ماده های خارجی را از کرک جدا کنید . 

خلاصه مطالب :

· تعداد کمی از بزها کرک تولید می کنند .

· بزهای کرکی ایران ٬در استانهای کرمان٬خراسان٬ یزدو.....وجود دارند .

· خاصیت ها و ارزشهای کرک باعث افزایش قیمت و خرید و فروش آن در دنیا شده است .

· ناحیه های خشک کویری و خشک سردسیری برای پرورش بز مناسب هستند . 

· کرک ظریف ٬ با ضخامت تار کمتر٬ ارزش بیشتری دارد .

· تغذیه مناسب و خوب در تولید کرک ظریف تاثیر زیادی دارد .

· رنگ کرک ٬ بلندی و تمیز ی و بدون خارو خاشاک بودن کرک قیمت آن را افزایش می دهد . 

· برای تولید کرک مرغوب ٬توصیه های کارشناسان را به کار ببندید .

· رعایت بهداشت محل نگهداری بزها ٬ یک امر لازم برای تولید بهتر است .

· اصلاح نژاد بزهای کرکی ٬اقدامی لازم برای داشتن گله ای خوب است .

· مبارزه با انواع انگلها و انجام واکسیناسیون بزها ٬ سرمایه شما را حفظ می کند . 

· از به کار بردن رنگهای روغنی برای علامت گذاری بزها خودداری کنید .

· کرکها را با دوکارد نچینید و براساس رنگ ٬آنها را در کیسه های کنفی قرار دهید .

· موشکی کرکها ٬قیمت آنها را افزایش میدهد . 

چند نکته مفید :

· کرک در بازارهای جهانی دارای ارزش اقتصادی فراوانی است . 

· از خاصیت های مهم کرک می توان به جذب رطوبت بالا و مقاومت در مقابل شعله ور شدن اشاره کرد .

· بهترین آب و هوا برای پرورش بز کرکی ٬ آب وهوای خشک و بدون رطوبت است .

· ظرافت کرک به سه عامل ارثی ٬ آب وهوای مناسب و تغذیه بستگی دارد .

· کیفیت مناسب رنگ٬ بلندی و تمیزی ٬ از خصوصیات خوب به نسلهای بعدی می شود .

· اصلاح نژاد موجب انتقال صفت ها و خصوصیات خوب به نسل های بعدی می شود .

· انگلهای خارجی موجب آسیب پوست و کاهش ارزش کرک تولیدی می شود .

· حفظ کیفیت کرک تولیدی به روش چیدن و نگهداری کرک بستگی دارد . 

منبع :نشریه ترویجی (سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان )

  نویسنده :سید مجتبی حجازی

نژادهای بز

سانن٬ توگن بورگ٬ نوبیان و آلپی از نژادمهای پر شیر بز در جهان هستند. این نژادها پستانهای بزرگ دارند و شیر فراوانی تولید می کنند . بز آنقره و بز کشمیر کم شیر هستند . 



بز سانن

زیستگاه اصلی بز سانن درکوهستانهای سویس بوده است ٬ سپس این نژاد به سراسر جهان راه یافته است . موهای بز سانن کوتاه و معمولا" به رنگ سفید یکدست و گاهی خاکستری است . این بز شاخ ندارد و درشت اندام است . وزن آن ٥٠ تا ٨٠ کیلوگرم و بلندی قامت آن تا ٨٥ سانتیمتر است . دوره شیردهی آن ٢٥٠ تا ٣٠٥ روز است و در هر روز از ٢ تا ٥ لیتر شیر می دهد این نژاد را نیز به ایران آورده اند و از آن برای اصلاح نژاد بزهای ایرانی استفاده شده است . 


توگن بورگ

.بز درشت اندامی است با شیر فراوان که منطقه اصلی زیست آن کوهستانهای سویس است . این بز در ٣٠٥ روز تا حدود ١٩٩٣ لیتر شیر تولید کرده است . ٥٠ تا ٨٠ کیلو گرم وزن دارند و بلندی قامت آن ٧٠ تا ٨٠ سانیمتر و رنگ آن قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره با گوشها و دم سفید است 


بز نوبیان

زیستگاه اصلی بز نوبیان در سودان بوده است ٬ سپس به نقاط مختلف جهان برده شده است . این بز اندامی درشت ٬ پاهایی بلند و گوشهایی بلند و آویخته دارد . رنگ آن خرمایی ٬ قهوه ای مایل به سفید ٬ زرد نخودی و یا سیاه مایل به خاکستری است و معممولا" برای تولید شیر و گوشت پرورش می یابد . بزهای نوبیان نسبت به نژادهای سویسی شیر کمتری دارند اما چربی شیرشان بیشتر از همه انواع بز است

بز الپی

زیستگاه اصلی نژاد آلپی یا نژاد آلپان فرانسوی منطقه های کوهستانی آلپ فرانسه است . این نژاد اندامی درشت دارد و به رنگهای سفید ٬ تیره و یا ابلق است . وزن آن به ٦٥ تا ٨٥ کیلوگرم می رسد و بلندی قامت آن نیز از ٧٢ تا ١٠٠ سانتیمتر است یک بز کوهی آلپی در ٣٠٥ روز در حدود ٢٠٨٤ لیتر شیر می دهد .

بز آنقره

زیستگاه اصلی بز نژاد آنقره شمال شرقی فلات ایران و آسیای صغیر است ٬ و موی معروف موهر از این نژاد بدست می آید . این نژاد جثه نسبتا" کوچکی دارد ٬ رنگ آن سفید و نر و ماده آن دارای شاخ هستند . از هر بز آنقره بطور متوسط ٥/١ تا ٢ کیلوگرم و از بزهای بالغ و درشت اندام حتی تا ٥/٥ کیلوگرم موهر در سال بدست می آید ٬ اما میزان شیردهی آن کم است . بز نژاد کشمیر متعلق به دره کشمیر است و در تبت و مغولستان تا کوههای اورال نیز وجود دارد ٬ و از این مناطق به سایر نقاط جهان برده شده است .


بز کشمیر

از آنقره بزرگتر است و بدنی کشیده دارد . بدن این نژاد از کرک بسیار نرم و ظریف به رنگهای سفید ٬ زرد ٬ قهوه ای تیره ٬ سیاه و قهوه ای روشن پوشیده شده است . کرک بز کشمیر بسیار لطیف و گرانبها است و از آن پارچه های بسیار لطیفی یافته می شود . بزهای این نژاد پر گوشت هستند ٬ اما شیر آنها مانند نژاد آنقره اندک است . کرک سفید رنگ بز کشمیر از رنگهای دیگر پر بهاتر است .

نژادهای بز

نژادهای بز 
سانن٬ توگن بورگ٬ نوبیان و آلپی از نژادمهای پر شیر بز در جهان هستند. این نژادها پستانهای بزرگ دارند و شیر فراوانی تولید می کنند . بز آنقره و بز کشمیر کم شیر هستند . 



بز سانن

زیستگاه اصلی بز سانن درکوهستانهای سویس بوده است ٬ سپس این نژاد به سراسر جهان راه یافته است . موهای بز سانن کوتاه و معمولا" به رنگ سفید یکدست و گاهی خاکستری است . این بز شاخ ندارد و درشت اندام است . وزن آن ٥٠ تا ٨٠ کیلوگرم و بلندی قامت آن تا ٨٥ سانتیمتر است . دوره شیردهی آن ٢٥٠ تا ٣٠٥ روز است و در هر روز از ٢ تا ٥ لیتر شیر می دهد این نژاد را نیز به ایران آورده اند و از آن برای اصلاح نژاد بزهای ایرانی استفاده شده است . 


توگن بورگ

.بز درشت اندامی است با شیر فراوان که منطقه اصلی زیست آن کوهستانهای سویس است . این بز در ٣٠٥ روز تا حدود ١٩٩٣ لیتر شیر تولید کرده است . ٥٠ تا ٨٠ کیلو گرم وزن دارند و بلندی قامت آن ٧٠ تا ٨٠ سانیمتر و رنگ آن قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره با گوشها و دم سفید است 


بز نوبیان

زیستگاه اصلی بز نوبیان در سودان بوده است ٬ سپس به نقاط مختلف جهان برده شده است . این بز اندامی درشت ٬ پاهایی بلند و گوشهایی بلند و آویخته دارد . رنگ آن خرمایی ٬ قهوه ای مایل به سفید ٬ زرد نخودی و یا سیاه مایل به خاکستری است و معممولا" برای تولید شیر و گوشت پرورش می یابد . بزهای نوبیان نسبت به نژادهای سویسی شیر کمتری دارند اما چربی شیرشان بیشتر از همه انواع بز است

بز الپی

زیستگاه اصلی نژاد آلپی یا نژاد آلپان فرانسوی منطقه های کوهستانی آلپ فرانسه است . این نژاد اندامی درشت دارد و به رنگهای سفید ٬ تیره و یا ابلق است . وزن آن به ٦٥ تا ٨٥ کیلوگرم می رسد و بلندی قامت آن نیز از ٧٢ تا ١٠٠ سانتیمتر است یک بز کوهی آلپی در ٣٠٥ روز در حدود ٢٠٨٤ لیتر شیر می دهد .

بز آنقره

زیستگاه اصلی بز نژاد آنقره شمال شرقی فلات ایران و آسیای صغیر است ٬ و موی معروف موهر از این نژاد بدست می آید . این نژاد جثه نسبتا" کوچکی دارد ٬ رنگ آن سفید و نر و ماده آن دارای شاخ هستند . از هر بز آنقره بطور متوسط ٥/١ تا ٢ کیلوگرم و از بزهای بالغ و درشت اندام حتی تا ٥/٥ کیلوگرم موهر در سال بدست می آید ٬ اما میزان شیردهی آن کم است . بز نژاد کشمیر متعلق به دره کشمیر است و در تبت و مغولستان تا کوههای اورال نیز وجود دارد ٬ و از این مناطق به سایر نقاط جهان برده شده است .


بز کشمیر

از آنقره بزرگتر است و بدنی کشیده دارد . بدن این نژاد از کرک بسیار نرم و ظریف به رنگهای سفید ٬ زرد ٬ قهوه ای تیره ٬ سیاه و قهوه ای روشن پوشیده شده است . کرک بز کشمیر بسیار لطیف و گرانبها است و از آن پارچه های بسیار لطیفی یافته می شود . بزهای این نژاد پر گوشت هستند ٬ اما شیر آنها مانند نژاد آنقره اندک است . کرک سفید رنگ بز کشمیر از رنگهای دیگر پر بهاتر است .

The 4 goats and 2 sheep who make up the Wozny Project consists of the following characters: Curley Joe (an Angora goat) is the leader of the band. Curley plays brass instruments and special effects. He's known as our “Weather Goat”. He tells us what the weather will be like on a daily basis. He’s never been wrong yet! (Something to do with the curled horns we guess).
  
Sammie is a Sanan goat, the only female in the group, and came to us with an atitude problem. But being the “Lead Guitar Mamma”, we let her “Be”.

Bandit is a Nubian goat (the ones with floppy ears) and is the main keyboard player and woodwinds too. He’s especially fond of the shakuhachi (flute) and the sax. (HE will only play a “safe sax”) Bandit is featured on CD# 3 as the “Storyteller”. He’s the goat you’ll see playing “Live”.
  
Jacob, (as you might have guessed), is a Jacob sheep. He’s the drummer, percussionist and does special effects. Jacob sheep can have 4 or even 6 horns. This makes him the horniest member of the band. Bhaaaad!

Scotty, (you guessed it) is a Scottish Blackface sheep and does mostly rhythm guitar, some 2 lead guitar work, and some vocals. (Not words!)

Toggan, (here we go again), is a Toggenberg goat (the kind you might usually see with the goat-tee and the bell around his neck). He plays mostly Bass but fills in on occasion with guitar and strings. Toggen is the youngest goat.
  

Situated in the Canadian Rockies, Wild Goat Recordings was established in 2003 as a home based digital recording studio.Working togther with the Wozny Project, the group has released 6 CD’s and are presently working on 6 new releases.  


Dziki Koziol ( mountain goat in Polish) is not in the band but is the band’s Guru, Manager / Producer and is featured on the back of the CD jewel cases. The band uses every instrument to create every type of music. Each CD has a different flavour. Some of the music features Rod J. on vocal. Wild Goat Recording studio welcomes enquiries for any custom recoding productions including movie soundtracks, weddings, presentations, special effects etc.