کيفيت پوسته تخم مرغ از طريق اعمال مديريت تغذيه
طي دو دهه اخير در روشهاي تغذيه مرغهاي تخمگذار تغييراتي بوجود آمده است ولي از نظر روشهاي تامين عناصر جهت بهبود کيفيت تخم مرغ تغييرات کمي صورت گرفته است روشهاي ارزيابي کيفيت پوسته تخم مرغ همواره در حال توسعه و پيشرفت بوده است تا قبل از پذيرفتن وزن مخصوص پوسته تخم به عنوان شاخصي جهت پي بردن به ضخامت پوسته تخم مرغ چنانچه مشکلي پيش مي آمد مشخص نبود که علت آن کاهش کيفيت پوسته تخم مرغ بوده و يا عوامل مکانيکي و ساير مسائل در آن دخيل بوده اند توليد کنندگان تخم مرغ با استفاده از اين روش به طور متداول قادرند در اغلب موارد به نازکي پوسته و مشکلات حاصل از آن پي برده و همچنين با مقايسه اندازه گيريهاي به عمل آمده به يک اندازه استاندارد قابل اطمينان و معتبر دست يابند تشخيص نازکي پوسته قبل از اعمال هرگونه تغيير در برنامه غذايي امري مهم است .
ميزان کلسيم :
در ارزيابي برنامه غذايي ، نخستين قدم توجه به ميزان کلسيمي است که مرغان تخمگذار به طور روزانه دريافت مي کنند اکثر محققين مصرف روزانه 7/3 تا 25/4 گرم کلسيم را توصيه مي کنند که اين مقدار به مرحله توليد و همچنين سن مرغها بستگي دارد در مرغان مسن تر ميزان بالاتري توصيه ميگردد تعيين ميزان کلسيم دريافتي روزانه نياز به اطلاع دقيق از کل غذاي دريافتي و سطح کلسيم موجود دران دارد در صورت آگاهي از اين دو متغير مي توان ميزان کلسيم دريافتي روزانه را تخمين زد مشکل هنگامي بروز مي کند که سيستم دانخوري به نحوي باشد که کلسيم از غذا جدا شده و تمام پرندگان جيره غذايي يکسان دريافت نکنند به طور کلي اگر ميزان کلسيم در قسمتهاي مختلف سيستم دانخوري تفاوت قابل ملاحظه اي داشته باشد مويد اين است که به همه پرنده ها به طور يکسان کلسيم نمي رسد استفاده از پلت و همچنين سيستم هاي دانخوري واجد سرعت زياد به منظور جلوگيري از برگزيدن غذا وجدا کردن کلسيم از جيره توسط پرندگان ، مي تواند تا حدودي و نه به طور کامل اين مسئله را از بين ببرد .
منابع کلسيم :
مشکلات معمولا هنگامي بروز مي کنند که منابع کلسيم با ساير مواد معدني به خصوص منيزيم که به صورت منابع کلسيمي تقلبي درجيره ها به مصرف مي رسند همراه مي باشند حداقل کلسيم موجود در سنگ اهک بايد 38% باشد تحقيقات به عمل آمده نشان داده اند که خواص فيزيکي منابع کلسيم نيز همانند ترکيب شيميايي آنان مي تواند بر کيفيت پوسته تخم مرغ اثر بگذارد اين مسئله از بررسيهاي اوليه اي که برتري و مزيت صدف را به عنوان منبع کلسيم در برخي شرايط نشان مي دهند بدست مي ايد درحالي که از نظر شيميايي تفاوتي بين صدف و سنگ آهک وجود ندارد ولي ميزان حلاليت آنها در دستگاه گوارش مرغ متفاوت است اکثر تحقيقات نشان مي دهد که اندازه قطعات نيز عاملي حياتي و مهم در اختلافات مشاهده شده ميان منابع مختلف کلسيم مي باشد گزارشي که اخيرا توسط Rao و برخي ديگر از محققين به چاپ رسيده نشان داد که قطعات سنگ آهک به قطر يک ميليمتر و بالاتر تا جايي که به نگهداري انها در قسمتهاي فوقاني دستگاه گوارش و آهسته بودن سرعت حل شدن آنها مربوط ميشود به عنوان قطعات بزرگ محسوب مي گردند اين نتايج اگر در سطح فارم نيز مورد بررسي قرار گيرند مي توانند به پيدا کردن و انتخاب منابع خوب و مناسب کلسيم به کارخانجات سازنده خوراک و کساني که فرمول جيره هاي غذايي را تنظيم مي کنند کمک نمايند .
استفاده از ويتامين و مواد معدني در جيره غذايي :
انواع مختلفي از مکمل ها که شامل ويتامين ها ، مواد معدني و الکتروليت ها و غيره مي باشند به عنوان بهبود دهنده کيفيت پوسته تخم مرغ مصرف مي شوند البته ميزان اثر آنها موردسوال است بندرت اتفاق مي افتد که مواد مغذي موجود دراين قبيل مکمل هاي افزودني درجيره هاي معمولي مرغان تخمگذار در حد کافي وجود نداشته باشد اين مواد معمولا شامل ويتامين هاي A ، D ، و E و انواع ويتامين B هستند هنگامي که برخي ازاين مواد به ميزان کمي در جيره غذايي وجود داشته باشند و يا در مواقعي که ميزان اخذ غذا توسط پرنده بسيار پايين بوده و در نتيجه مواد مغذي کمتر از مقدار موردنياز به پرنده مي رسند استفاده ازاين مکمل هاي غذايي موثر است از آنجايي که اغلب مشکلات مربوط به کيفيت پوسته در هواي گرم و هنگامي که ميزان اخذ غذا پايين بوده روي مي دهد مکمل هاي غذايي خيلي بيشتر از آنچه فکر مي کنيم اثر خود را نشان مي دهند علاوه بر اين مکمل هاي غذايي حاوي اجزا ناشناخته اي هستند که تحت عنوان عوامل مغذي ناشناخته از آنها نام برده مي شود از جمله اين عوامل مي توان به مواد خشک شده حاصل از تقطير و کشت هاي مخمري اشاره کرد همچنين برخي از اين مواد افزودني حاوي بي کربنات سديم مي باشند که نشان داده شده باعث افزايش کيفيت پوسته تخم مرغ مي شود تنها توصيه اي که در ارتباط با اين مکمل ها مي توان ارائه داد مصرف آنها به صورت موقت و مشاهده دقيق نتايج آن مي باشد اکثر جيره هاي غذايي فرموله شده براي مرغان تخم گذار تجاري حاوي مقادير کافي از ويتامين ها هستند با اين حال تجربيات به عمل امده درسطح مرغداريها نشان مي دهند که حضور مقادير اضافي ويتامينها در جيره به خصوص ويتامين D موجب بهبود مشخصي در کيفيت تخم مرغ مي شود و به نظر مي رسد اين ترکيب زماني موثرتر باشد که ويتامين به شکل محلول در اب اشاميدني خورانده شود بامطالعه بر روي انواع مختلف پيش سازهاي ويتامين D و متابوليتهاي آن مشخص شه است که برخي انواع آن اثر بيشتري بر توليد پوسته هاي با کيفيت بالادارند در ميان انواع مختلف اين ويتامين ، نوع D ترجيح داده مي شود که در جيره هاي غذايي معمولي طيور اکثرمکمل ها و افزودنيها يا فراورده هاي محلول در آب براي افزايش کيفيت پوسته توصيه مي شوند يافت مي گردد ماده ديگري که اخيرا مورد توجه قرار گرفته و در ترکيب بعضي از مکمل هاي ويتاميني وجود دارد اسيد اسکوربيک يا ويتامين C است اگرچه اين ماده مغذي به طور دائم در جيره هاي غذايي مرغان تخمگذار وجود ندارد ولي تحقيقات نشان داده اند که ويتامين C اضافي در حيواناتي که دچار استرس به خصوص استرس حاصل از بالا بودن درجه حرارت مي باشند اثر خوبي دارد در تعدادي از مطالعات تجربي که استفاده از مکمل هاي ويتامين C را مورد آزمايش قرار داده اند کيفيت پوسته تخم نيز مورد بررسي قرار گرفته است در اغلب مواردي که اين مطالعات در درجه حرارت هاي بالا انجام شده چگونگي کيفيت پوسته ثبت شده است با افزايش توليد ممکن است با ميزان استرس کمتري چنين پاسخي حاصل گردد حداقل ميزان ويتامين C مورد استفاده حدود ppm 100 مي باشد ولي در درجه حرارتهاي بالا به منظور بهبود کيفيت پوسته معمولا ppm 400-200 ازاين ويتامين درنظر گرفته مي شود نکته مهمي که درمورد ويتامين C و ساير ويتامينها بايد ذکر شود عدم پايداري انها است استفاده از اين ويتامين ها از طريق آب اشاميدني محدود است مگر انکه آب حاوي مکمل ويتامين در مدت 1 الي 2 ساعت مصرف شود ميزان پايداري آنها در غذا نيز خوب نيست ولي مي توان با استفاده از شکل محافظت شده ويتامين ، پايداري آن را افزايش داد تحقيقات اخير احتمال وجود تداخل عمل بين متابوليسم ويتامين D و C را نشان مي دهند و احتمالا از اين طريق است که ويتامين C موجب افزايش کيفيت پوسته تخم مرغ مي شود .
بي کربنات سديم :
بي کربنات سديم به عنوان يک مکمل غذايي در درجه حرارت بالا جهت بالا بودن کيفيت پوسته تخم مرغ در جيره غذايي استفاده مي شود توجيه اين امر آن است که در درجه حرارت بالا هنگامي که پرنده نفس نفس مي زند به علت خروج دي اکسيد کربن ، ميزان يونهاي بي کربنات خون کاهش مي يابند و در نتيجه سنتز کربنات کلسيم که جز اوليه و اصلي پوسته تخم مرغ مي باشد دچار مشکل مي گردد مصرف بي کربنات سديم باعث مي شود تا يون بي کربنات خارج شده به صورت Co2 جايگزين گردد افزودن بي کربنات سديم تنها در دماي خيلي بالا موثر است و در دماهاي کمتر از 20 درجه سانتي گراد افزودن آن موثر نيست .
کلسي تريول :
در ماه ژانويه دکتر Tsnag از مرکز تحقيقات جانوري کانادا مقاله اي تحت عنوان کاهش ميزان شکستگي تخم مرغ در اثر کلسي تريول ارائه داد کلسي تريول از جمله متابوليتهاي مشتق شده از D3 مي باشد که به عنوان هورمون شناخته شده است دريک کار تحقيقاتي که توسط Tsang انجام شد تعدادي از مرغان با جيره کنترل حاوي ويتامين D3 و تعدادي ديگر باجيره اي که به جاي ويتامين D3 حاوي کلسي تريول بود تغذيه شدند تخم مرغها قبل و بعد از شستشو و درجه بندي از طريق کندل کردن مورد بررسي قرار گرفتند ميزان شکستگي ها هنگام استفاده از کلسي تريول کاهش يافته بود .
فصلنامه چکاوک – دکتر علی بصيری
ميزان کلسيم :
در ارزيابي برنامه غذايي ، نخستين قدم توجه به ميزان کلسيمي است که مرغان تخمگذار به طور روزانه دريافت مي کنند اکثر محققين مصرف روزانه 7/3 تا 25/4 گرم کلسيم را توصيه مي کنند که اين مقدار به مرحله توليد و همچنين سن مرغها بستگي دارد در مرغان مسن تر ميزان بالاتري توصيه ميگردد تعيين ميزان کلسيم دريافتي روزانه نياز به اطلاع دقيق از کل غذاي دريافتي و سطح کلسيم موجود دران دارد در صورت آگاهي از اين دو متغير مي توان ميزان کلسيم دريافتي روزانه را تخمين زد مشکل هنگامي بروز مي کند که سيستم دانخوري به نحوي باشد که کلسيم از غذا جدا شده و تمام پرندگان جيره غذايي يکسان دريافت نکنند به طور کلي اگر ميزان کلسيم در قسمتهاي مختلف سيستم دانخوري تفاوت قابل ملاحظه اي داشته باشد مويد اين است که به همه پرنده ها به طور يکسان کلسيم نمي رسد استفاده از پلت و همچنين سيستم هاي دانخوري واجد سرعت زياد به منظور جلوگيري از برگزيدن غذا وجدا کردن کلسيم از جيره توسط پرندگان ، مي تواند تا حدودي و نه به طور کامل اين مسئله را از بين ببرد .
منابع کلسيم :
مشکلات معمولا هنگامي بروز مي کنند که منابع کلسيم با ساير مواد معدني به خصوص منيزيم که به صورت منابع کلسيمي تقلبي درجيره ها به مصرف مي رسند همراه مي باشند حداقل کلسيم موجود در سنگ اهک بايد 38% باشد تحقيقات به عمل آمده نشان داده اند که خواص فيزيکي منابع کلسيم نيز همانند ترکيب شيميايي آنان مي تواند بر کيفيت پوسته تخم مرغ اثر بگذارد اين مسئله از بررسيهاي اوليه اي که برتري و مزيت صدف را به عنوان منبع کلسيم در برخي شرايط نشان مي دهند بدست مي ايد درحالي که از نظر شيميايي تفاوتي بين صدف و سنگ آهک وجود ندارد ولي ميزان حلاليت آنها در دستگاه گوارش مرغ متفاوت است اکثر تحقيقات نشان مي دهد که اندازه قطعات نيز عاملي حياتي و مهم در اختلافات مشاهده شده ميان منابع مختلف کلسيم مي باشد گزارشي که اخيرا توسط Rao و برخي ديگر از محققين به چاپ رسيده نشان داد که قطعات سنگ آهک به قطر يک ميليمتر و بالاتر تا جايي که به نگهداري انها در قسمتهاي فوقاني دستگاه گوارش و آهسته بودن سرعت حل شدن آنها مربوط ميشود به عنوان قطعات بزرگ محسوب مي گردند اين نتايج اگر در سطح فارم نيز مورد بررسي قرار گيرند مي توانند به پيدا کردن و انتخاب منابع خوب و مناسب کلسيم به کارخانجات سازنده خوراک و کساني که فرمول جيره هاي غذايي را تنظيم مي کنند کمک نمايند .
استفاده از ويتامين و مواد معدني در جيره غذايي :
انواع مختلفي از مکمل ها که شامل ويتامين ها ، مواد معدني و الکتروليت ها و غيره مي باشند به عنوان بهبود دهنده کيفيت پوسته تخم مرغ مصرف مي شوند البته ميزان اثر آنها موردسوال است بندرت اتفاق مي افتد که مواد مغذي موجود دراين قبيل مکمل هاي افزودني درجيره هاي معمولي مرغان تخمگذار در حد کافي وجود نداشته باشد اين مواد معمولا شامل ويتامين هاي A ، D ، و E و انواع ويتامين B هستند هنگامي که برخي ازاين مواد به ميزان کمي در جيره غذايي وجود داشته باشند و يا در مواقعي که ميزان اخذ غذا توسط پرنده بسيار پايين بوده و در نتيجه مواد مغذي کمتر از مقدار موردنياز به پرنده مي رسند استفاده ازاين مکمل هاي غذايي موثر است از آنجايي که اغلب مشکلات مربوط به کيفيت پوسته در هواي گرم و هنگامي که ميزان اخذ غذا پايين بوده روي مي دهد مکمل هاي غذايي خيلي بيشتر از آنچه فکر مي کنيم اثر خود را نشان مي دهند علاوه بر اين مکمل هاي غذايي حاوي اجزا ناشناخته اي هستند که تحت عنوان عوامل مغذي ناشناخته از آنها نام برده مي شود از جمله اين عوامل مي توان به مواد خشک شده حاصل از تقطير و کشت هاي مخمري اشاره کرد همچنين برخي از اين مواد افزودني حاوي بي کربنات سديم مي باشند که نشان داده شده باعث افزايش کيفيت پوسته تخم مرغ مي شود تنها توصيه اي که در ارتباط با اين مکمل ها مي توان ارائه داد مصرف آنها به صورت موقت و مشاهده دقيق نتايج آن مي باشد اکثر جيره هاي غذايي فرموله شده براي مرغان تخم گذار تجاري حاوي مقادير کافي از ويتامين ها هستند با اين حال تجربيات به عمل امده درسطح مرغداريها نشان مي دهند که حضور مقادير اضافي ويتامينها در جيره به خصوص ويتامين D موجب بهبود مشخصي در کيفيت تخم مرغ مي شود و به نظر مي رسد اين ترکيب زماني موثرتر باشد که ويتامين به شکل محلول در اب اشاميدني خورانده شود بامطالعه بر روي انواع مختلف پيش سازهاي ويتامين D و متابوليتهاي آن مشخص شه است که برخي انواع آن اثر بيشتري بر توليد پوسته هاي با کيفيت بالادارند در ميان انواع مختلف اين ويتامين ، نوع D ترجيح داده مي شود که در جيره هاي غذايي معمولي طيور اکثرمکمل ها و افزودنيها يا فراورده هاي محلول در آب براي افزايش کيفيت پوسته توصيه مي شوند يافت مي گردد ماده ديگري که اخيرا مورد توجه قرار گرفته و در ترکيب بعضي از مکمل هاي ويتاميني وجود دارد اسيد اسکوربيک يا ويتامين C است اگرچه اين ماده مغذي به طور دائم در جيره هاي غذايي مرغان تخمگذار وجود ندارد ولي تحقيقات نشان داده اند که ويتامين C اضافي در حيواناتي که دچار استرس به خصوص استرس حاصل از بالا بودن درجه حرارت مي باشند اثر خوبي دارد در تعدادي از مطالعات تجربي که استفاده از مکمل هاي ويتامين C را مورد آزمايش قرار داده اند کيفيت پوسته تخم نيز مورد بررسي قرار گرفته است در اغلب مواردي که اين مطالعات در درجه حرارت هاي بالا انجام شده چگونگي کيفيت پوسته ثبت شده است با افزايش توليد ممکن است با ميزان استرس کمتري چنين پاسخي حاصل گردد حداقل ميزان ويتامين C مورد استفاده حدود ppm 100 مي باشد ولي در درجه حرارتهاي بالا به منظور بهبود کيفيت پوسته معمولا ppm 400-200 ازاين ويتامين درنظر گرفته مي شود نکته مهمي که درمورد ويتامين C و ساير ويتامينها بايد ذکر شود عدم پايداري انها است استفاده از اين ويتامين ها از طريق آب اشاميدني محدود است مگر انکه آب حاوي مکمل ويتامين در مدت 1 الي 2 ساعت مصرف شود ميزان پايداري آنها در غذا نيز خوب نيست ولي مي توان با استفاده از شکل محافظت شده ويتامين ، پايداري آن را افزايش داد تحقيقات اخير احتمال وجود تداخل عمل بين متابوليسم ويتامين D و C را نشان مي دهند و احتمالا از اين طريق است که ويتامين C موجب افزايش کيفيت پوسته تخم مرغ مي شود .
بي کربنات سديم :
بي کربنات سديم به عنوان يک مکمل غذايي در درجه حرارت بالا جهت بالا بودن کيفيت پوسته تخم مرغ در جيره غذايي استفاده مي شود توجيه اين امر آن است که در درجه حرارت بالا هنگامي که پرنده نفس نفس مي زند به علت خروج دي اکسيد کربن ، ميزان يونهاي بي کربنات خون کاهش مي يابند و در نتيجه سنتز کربنات کلسيم که جز اوليه و اصلي پوسته تخم مرغ مي باشد دچار مشکل مي گردد مصرف بي کربنات سديم باعث مي شود تا يون بي کربنات خارج شده به صورت Co2 جايگزين گردد افزودن بي کربنات سديم تنها در دماي خيلي بالا موثر است و در دماهاي کمتر از 20 درجه سانتي گراد افزودن آن موثر نيست .
کلسي تريول :
در ماه ژانويه دکتر Tsnag از مرکز تحقيقات جانوري کانادا مقاله اي تحت عنوان کاهش ميزان شکستگي تخم مرغ در اثر کلسي تريول ارائه داد کلسي تريول از جمله متابوليتهاي مشتق شده از D3 مي باشد که به عنوان هورمون شناخته شده است دريک کار تحقيقاتي که توسط Tsang انجام شد تعدادي از مرغان با جيره کنترل حاوي ويتامين D3 و تعدادي ديگر باجيره اي که به جاي ويتامين D3 حاوي کلسي تريول بود تغذيه شدند تخم مرغها قبل و بعد از شستشو و درجه بندي از طريق کندل کردن مورد بررسي قرار گرفتند ميزان شکستگي ها هنگام استفاده از کلسي تريول کاهش يافته بود .
فصلنامه چکاوک – دکتر علی بصيری
+ نوشته شده در دوشنبه بیست و هشتم دی ۱۳۸۸ ساعت 11:16 توسط مهیار حاجی اسفندیاری
|