بعضي عوامل شكست در واكسيناسيون طيور
گله بيمار :
در هنگام ابتلاي گله به بيماري‌هاي مختلف مانند عفونت‌هاي مايكوپلاسمايي نظير CRD انجام واكسيناسيون به صورت اسپري ممكن است بيماري را در گله تشديد نمايد.
توصيه مي‌شود هنگام مواجهه با يك گله بيمار، از انجام واكسيناسيون تا زمان بهبودي كامل گله به دلايل زير اجتناب گردد :
1- عدم كارآيي مناسب سيستم ايمني پرنده براي توليد پادتن.
2- احتمال ايجاد بيماري توسط همان واكسن تزريق شده.
3- افزايش حدت سويه واكسن (Back Passage).
4- عدم تأثير واكسن هنگامي كه گله در مرحله كمون همان بيماري است.
5- واكسن مي‌تواند به عنوان يك عامل ايجاد تنش باعث تشديد بيماري در گله شود.
عوامل تضعيف‌كننده سيستم ايمني جوجه‌ها :
عوامل زير مي‌توانند با ضعيف كردن سيستم ايمني سلولي يا همورال باعث عدم پاسخ ايمني لازم در برابر واكسن‌هاي تزريق شده گردند :
عوامل عفوني : اين عوامل مي‌توانند شامل ويروس گامبورو، ويروس كم خوني عفوني، ويروس مارك، رئوويروس‌ها، آدنوويروس‌ها و رتروويروس‌ها باشند.
مايكوتوكسين‌ها : آفلاتوكسين، اكراتوكسين و تريكوتسن از اين گروه داراي اثرات مشخصي در جهت تضعيف سيستم ايمني طيور مي‌باشند كه عمده اين اثرات عبارتند از :
1- عدم پاسخ مناسب به واكسيناسيون‌هاي صورت گرفته.
2- افزايش حساسيت پرنده نسبت به عوامل عفوني.
3- اختلال در ايجاد مقاومت نسبت به بيماري‌ها.
4- تداخل در ايمني حاصل از سلول‌هاي T و B و نرسيدن عيار پادتن به سطح مورد نظر.
استرس‌ها :
استرس‌ها، پاسخ‌هاي غيراختصاصي بدن نسبت به تحريكات محيطي مي‌باشند. عوامل مختلفي مانند تعيين جنسيت، حمل‌ونقل، نوك‌چيني، قطع برق و دان، شرايط گرما، تهويه، واكسيناسيون، تغيير سالن، ازدحام جمعيت و… سبب ايجاد ترس و استرس در طيور مي‌گردند، كه جهت كنترل استرس مي‌توان از ويتامين‌هاي A ، B ، C ، D و E استفاده نمود.
از داروهاي ماكروليدي مانند اريترومايسين نيز مي‌توان استفاده كرد، زيرا آنها ضمن كنترل عفونت باعث تحريك سيستم ايمني مي‌شوند.
تغذيه نامناسب :
كمبود مزمن مواد مغذي كم مصرف بيشتر از مواد پرمصرف، دستگاه ايمني را تضعيف مي‌كند. از اين ميان مي‌توان به ويتامين‌هاي A ، C ، E ، اسيدهاي آمينه متيونين و ليزين، اسيد لنيولئيك و مواد معدني مانند Fe و Se اشاره نمود.
بالا بودن ميزان كلر در بدن پرنده در صورت پائين بودن مقدار سديم باعث تضعيف سيستم ايمني بدن مي‌گردد. توصيه مي‌شود قبل از واكسيناسيون، متيونين و ليزين جيره افزايش يافته و يا از محلول مولتي ويتامين و اسيد آمينه استفاده گردد و پس از واكسيناسيون از مولتي ويتامين و الكتروليت بهره‌گيري شود.
اصول مديريتي :
مديريت مناسب نقش اساسي در توفيق برنامه‌هاي واكسيناسيون ايفا مي‌كند. از بين موارد متفاوت مديريتي در اين زمينه مي‌توان به موارد زير اشاره نمود :
پاكسازي و ضدعفوني مناسب مزرعه
در نظرگرفتن تراكم مناسب براي هر سالن
تأمين سيستم تهويه مناسب
جلوگيري از نوسان درجه حرارت
بالابودن كيفيت آب مصرفي
تأمين وضعيت مناسب براي بستر
نوك‌چيني مناسب
رعايت يك سني بودن گله
وجود پادتن‌هاي مادري :
جوجه‌ها نوعي پادتن به نام IgG را از مادر دريافت مي‌كنند كه عيار آن در سه روز اول به دليل جذب كيسه زرده كاهش نمي‌يابد، اما بعد از سه روز به تدريج تا سن سه هفتگي كاهش يافته و از بين مي‌رود. بايد دانست كه سرعت كاهش عيار پادتن‌ها در جوجه‌هاي گوشتي به دليل رشد سريع آنها نسبت به پولت‌ها بيشتر است.
زمان انجام واكسيناسيون بايد متناسب با سطح ايمني حاصل از دريافت پادتن‌هاي مادري باشد. به عنوان مثال اگر ميزان پادتن‌هاي مادري عليه بيماري خاصي بسيار بالا باشد، به دليل خنثي شدن واكسن توسط پادتن مادري، انجام واكسيناسيون در دو هفته اول تأثيري نخواهد داشت. تعيين زمان نخستين نوبت واكسيناسيون ارتباط مستقيمي با آگاهي از ميزان زمان پايداري پادتن‌هاي مادري دارد، كه تعيين اين زمان با استفاده از تست‌هاي سرولوژي مانند HI و Elisa انجام مي‌شود. بايد دقت نمود كه اين عمل در مورد بيماري‌هاي نيوكاسل و گامبورو اهميت حياتي دارد.
تفاوت حدت سويه فارم و سويه واكسن :
تصميم‌گيري در زمينه تعيين و انتخاب حدت ويروس براساس شرايط اپيدميولوژيك منطقه و وضعيت سلامت گله صورت مي‌گيرد. مثلاً در مواقعي كه بيماري موجود در فارم از نوع بسيار حاد باشد، تجويز سويه ملايم واكسن نخواهد توانست سطح ايمني گله را در برابر اين بيماري حفظ نمايد. بايد به خاطر داشت كه سويه‌هاي كلاسيك موجود در واكسن قادر به حفظ ايمني كافي گله در برابر سويه‌هاي واريانت نمي‌باشند.
نكاتي جهت افزايش ميزان تأثير واكسيناسيون :
1- مشخصات واكسن و شماره سريال آن را ثبت كنيد.
2- به تاريخ توليد و انقضاي واكسن توجه نمائيد.
3- به منظور جابجايي ويال‌هاي واكسن بايد از فلاسك‌هاي مخصوص استفاده شود.
4- هنگام خريداري و تحويل واكسن بايد دز ويال‌هاي آن با توجه به شركت سازنده با دقت بررسي و تعيين گردد، زيرا در روز انجام واكسيناسيون تهيه واكسن مورد نياز مشكل خواهد بود.
5- از سالم بودن يخچال و سردكننده واكسن از طريق دماسنج اطمينان حاصل كنيد.
6- شيشه‌ها و بطري‌هاي حاوي واكسن را از نور آفتاب دور نگه داريد.
7- نگهداري واكسن بايد در يخچال و حرارت پايين صورت گيرد.
8- هنگام انجام واكسيناسيون به دستورات كارخانه سازنده توجه نمائيد.
9- از مصرف برخي واكسن‌هاي زنده بطور همزمان اجتناب نمائيد.
10- از يك ويال براي واكسيناسيون تعداد مشخصي از پرندگان استفاده نمائيد.
11- عمليات واكسيناسيون را با خونسردي انجام داده و از تعجيل و شتابزدگي اجتناب نمائيد.
12- همواره نوع واكسن مصرفي را كنترل نمائيد.
13- از مصرف واكسن‌هاي بدون برچسب خودداري نمائيد، مگر اينكه علامتي جهت تفريق با نوع خاص از واكسن ديگري را داشته باشند.
14- در صورت قطع برق از مصرف واكسن‌هاي زنده موجود خودداري نمائيد.
15- بطري‌هاي واكسن كشته را مي‌توان تا 24 ساعت پس از بازکردن مصرف نمود ولي اين توصيه در مورد واكسن‌هاي زنده صادق نمي‌باشد.
16- رعايت دز صحيح واكسن حين واكسيناسيون الزامي است و نمي‌توان بخاطر صرفه‌جويي مقدار دز را كاهش داد.
17- ضروري است، تمامي پرندگان موجود در يك سالن در يك روز واكسينه شوند.
18- از انجام واكسيناسيون در روزهاي تعطيل، به دليل داشتن بار رواني براي واكسيناتور خودداري نمائيد.
19- پس از انجام واكسيناسيون، شيشه‌ها و بطري‌هاي خالي را ضدعفوني و سپس معدوم نمائيد.
20- بهتر است دماي سالن را پس از واكسيناسيون چند درجه بالا ببريد.
منبع:بولتن علمی تلاونگ شماره۳۲
در هنگام ابتلاي گله به بيماري‌هاي مختلف مانند عفونت‌هاي مايكوپلاسمايي نظير CRD انجام واكسيناسيون به صورت اسپري ممكن است بيماري را در گله تشديد نمايد.
توصيه مي‌شود هنگام مواجهه با يك گله بيمار، از انجام واكسيناسيون تا زمان بهبودي كامل گله به دلايل زير اجتناب گردد :
1- عدم كارآيي مناسب سيستم ايمني پرنده براي توليد پادتن.
2- احتمال ايجاد بيماري توسط همان واكسن تزريق شده.
3- افزايش حدت سويه واكسن (Back Passage).
4- عدم تأثير واكسن هنگامي كه گله در مرحله كمون همان بيماري است.
5- واكسن مي‌تواند به عنوان يك عامل ايجاد تنش باعث تشديد بيماري در گله شود.
عوامل تضعيف‌كننده سيستم ايمني جوجه‌ها :
عوامل زير مي‌توانند با ضعيف كردن سيستم ايمني سلولي يا همورال باعث عدم پاسخ ايمني لازم در برابر واكسن‌هاي تزريق شده گردند :
عوامل عفوني : اين عوامل مي‌توانند شامل ويروس گامبورو، ويروس كم خوني عفوني، ويروس مارك، رئوويروس‌ها، آدنوويروس‌ها و رتروويروس‌ها باشند.
مايكوتوكسين‌ها : آفلاتوكسين، اكراتوكسين و تريكوتسن از اين گروه داراي اثرات مشخصي در جهت تضعيف سيستم ايمني طيور مي‌باشند كه عمده اين اثرات عبارتند از :
1- عدم پاسخ مناسب به واكسيناسيون‌هاي صورت گرفته.
2- افزايش حساسيت پرنده نسبت به عوامل عفوني.
3- اختلال در ايجاد مقاومت نسبت به بيماري‌ها.
4- تداخل در ايمني حاصل از سلول‌هاي T و B و نرسيدن عيار پادتن به سطح مورد نظر.
استرس‌ها :
استرس‌ها، پاسخ‌هاي غيراختصاصي بدن نسبت به تحريكات محيطي مي‌باشند. عوامل مختلفي مانند تعيين جنسيت، حمل‌ونقل، نوك‌چيني، قطع برق و دان، شرايط گرما، تهويه، واكسيناسيون، تغيير سالن، ازدحام جمعيت و… سبب ايجاد ترس و استرس در طيور مي‌گردند، كه جهت كنترل استرس مي‌توان از ويتامين‌هاي A ، B ، C ، D و E استفاده نمود.
از داروهاي ماكروليدي مانند اريترومايسين نيز مي‌توان استفاده كرد، زيرا آنها ضمن كنترل عفونت باعث تحريك سيستم ايمني مي‌شوند.
تغذيه نامناسب :
كمبود مزمن مواد مغذي كم مصرف بيشتر از مواد پرمصرف، دستگاه ايمني را تضعيف مي‌كند. از اين ميان مي‌توان به ويتامين‌هاي A ، C ، E ، اسيدهاي آمينه متيونين و ليزين، اسيد لنيولئيك و مواد معدني مانند Fe و Se اشاره نمود.
بالا بودن ميزان كلر در بدن پرنده در صورت پائين بودن مقدار سديم باعث تضعيف سيستم ايمني بدن مي‌گردد. توصيه مي‌شود قبل از واكسيناسيون، متيونين و ليزين جيره افزايش يافته و يا از محلول مولتي ويتامين و اسيد آمينه استفاده گردد و پس از واكسيناسيون از مولتي ويتامين و الكتروليت بهره‌گيري شود.
اصول مديريتي :
مديريت مناسب نقش اساسي در توفيق برنامه‌هاي واكسيناسيون ايفا مي‌كند. از بين موارد متفاوت مديريتي در اين زمينه مي‌توان به موارد زير اشاره نمود :
پاكسازي و ضدعفوني مناسب مزرعه
در نظرگرفتن تراكم مناسب براي هر سالن
تأمين سيستم تهويه مناسب
جلوگيري از نوسان درجه حرارت
بالابودن كيفيت آب مصرفي
تأمين وضعيت مناسب براي بستر
نوك‌چيني مناسب
رعايت يك سني بودن گله
وجود پادتن‌هاي مادري :
جوجه‌ها نوعي پادتن به نام IgG را از مادر دريافت مي‌كنند كه عيار آن در سه روز اول به دليل جذب كيسه زرده كاهش نمي‌يابد، اما بعد از سه روز به تدريج تا سن سه هفتگي كاهش يافته و از بين مي‌رود. بايد دانست كه سرعت كاهش عيار پادتن‌ها در جوجه‌هاي گوشتي به دليل رشد سريع آنها نسبت به پولت‌ها بيشتر است.
زمان انجام واكسيناسيون بايد متناسب با سطح ايمني حاصل از دريافت پادتن‌هاي مادري باشد. به عنوان مثال اگر ميزان پادتن‌هاي مادري عليه بيماري خاصي بسيار بالا باشد، به دليل خنثي شدن واكسن توسط پادتن مادري، انجام واكسيناسيون در دو هفته اول تأثيري نخواهد داشت. تعيين زمان نخستين نوبت واكسيناسيون ارتباط مستقيمي با آگاهي از ميزان زمان پايداري پادتن‌هاي مادري دارد، كه تعيين اين زمان با استفاده از تست‌هاي سرولوژي مانند HI و Elisa انجام مي‌شود. بايد دقت نمود كه اين عمل در مورد بيماري‌هاي نيوكاسل و گامبورو اهميت حياتي دارد.
تفاوت حدت سويه فارم و سويه واكسن :
تصميم‌گيري در زمينه تعيين و انتخاب حدت ويروس براساس شرايط اپيدميولوژيك منطقه و وضعيت سلامت گله صورت مي‌گيرد. مثلاً در مواقعي كه بيماري موجود در فارم از نوع بسيار حاد باشد، تجويز سويه ملايم واكسن نخواهد توانست سطح ايمني گله را در برابر اين بيماري حفظ نمايد. بايد به خاطر داشت كه سويه‌هاي كلاسيك موجود در واكسن قادر به حفظ ايمني كافي گله در برابر سويه‌هاي واريانت نمي‌باشند.
نكاتي جهت افزايش ميزان تأثير واكسيناسيون :
1- مشخصات واكسن و شماره سريال آن را ثبت كنيد.
2- به تاريخ توليد و انقضاي واكسن توجه نمائيد.
3- به منظور جابجايي ويال‌هاي واكسن بايد از فلاسك‌هاي مخصوص استفاده شود.
4- هنگام خريداري و تحويل واكسن بايد دز ويال‌هاي آن با توجه به شركت سازنده با دقت بررسي و تعيين گردد، زيرا در روز انجام واكسيناسيون تهيه واكسن مورد نياز مشكل خواهد بود.
5- از سالم بودن يخچال و سردكننده واكسن از طريق دماسنج اطمينان حاصل كنيد.
6- شيشه‌ها و بطري‌هاي حاوي واكسن را از نور آفتاب دور نگه داريد.
7- نگهداري واكسن بايد در يخچال و حرارت پايين صورت گيرد.
8- هنگام انجام واكسيناسيون به دستورات كارخانه سازنده توجه نمائيد.
9- از مصرف برخي واكسن‌هاي زنده بطور همزمان اجتناب نمائيد.
10- از يك ويال براي واكسيناسيون تعداد مشخصي از پرندگان استفاده نمائيد.
11- عمليات واكسيناسيون را با خونسردي انجام داده و از تعجيل و شتابزدگي اجتناب نمائيد.
12- همواره نوع واكسن مصرفي را كنترل نمائيد.
13- از مصرف واكسن‌هاي بدون برچسب خودداري نمائيد، مگر اينكه علامتي جهت تفريق با نوع خاص از واكسن ديگري را داشته باشند.
14- در صورت قطع برق از مصرف واكسن‌هاي زنده موجود خودداري نمائيد.
15- بطري‌هاي واكسن كشته را مي‌توان تا 24 ساعت پس از بازکردن مصرف نمود ولي اين توصيه در مورد واكسن‌هاي زنده صادق نمي‌باشد.
16- رعايت دز صحيح واكسن حين واكسيناسيون الزامي است و نمي‌توان بخاطر صرفه‌جويي مقدار دز را كاهش داد.
17- ضروري است، تمامي پرندگان موجود در يك سالن در يك روز واكسينه شوند.
18- از انجام واكسيناسيون در روزهاي تعطيل، به دليل داشتن بار رواني براي واكسيناتور خودداري نمائيد.
19- پس از انجام واكسيناسيون، شيشه‌ها و بطري‌هاي خالي را ضدعفوني و سپس معدوم نمائيد.
20- بهتر است دماي سالن را پس از واكسيناسيون چند درجه بالا ببريد.
منبع:بولتن علمی تلاونگ شماره۳۲
+ نوشته شده در سه شنبه هفدهم آذر ۱۳۸۸ ساعت 20:1 توسط مهیار حاجی اسفندیاری
|